23 Kasım 2020
Ticari Araç Sahiplerinin Bilmesi Gereken 10 Terim
Sürücülerin araçlarını tanımaları bir zorunluluk. Araçlarının teknik donanımı hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan ticari araç sahipleri arızaların önüne geçmek konusunda pek yetkin olamayabilirler. Aynı şekilde araç sahiplerinin güvenli ve konforlu bir sürüş için de araçlarını tanımaları gerekir. Donanım bilgisi yetersiz sürücülerin acil durumlarla karşılaştıklarında gerekli çözümleri üretebilmeleri de oldukça güç olur. Tüm bu nedenlerden ötürü, bu yazımızda ticari araç sahiplerinin mutlaka bilmesi gereken 10 terimi sıraladık.
1. Diferansiyel
Diferansiyel, aracın hareketinin çizgisel olmadığı durumlarda iç ve dış tekerleklerin farklı hızlarla dönmelerini sağlayarak aracın dönüş yaparken de dengede kalmasını sağlar. Dört çeker araçlarda dinamik tork kontrollü diferansiyel tercih edilirken farklı çekiş sistemlerine sahip araçlarda kilitli diferansiyel, elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyel ve sınırlı kaymalı diferansiyel gibi farklı diferansiyeller kullanılabilir. Diferansiyelin uygun şekilde çalışmadığı durumlarda aracın devrilmesi riski söz konusu olduğu için diferansiyel bakımının düzenli aralıklarla yapılması oldukça önemlidir.
2. Gaz Pedalı
Fren pedalı ve debriyaj pedalıyla birlikte araçlardaki pedal sistemini meydana getiren gaz pedalı, aracın ilk hareketinin gerçekleşmesini sağlayan komutu motora iletmekle görevlidir. Buna ilaveten, gaz pedalı aracın hızlanmasını da sağlar.
3. Amortisör
Sürüş kalitesini önemli ölçüde belirleyen süspansiyon sistemlerini oluşturan parçalardan biri olan amortisör, aracın yol yüzeyinden alçakta ya da yüksekte bulunan zeminlerden geçerken yaylanmasını sağlayarak yalpalama ve sarsılmaları önler ve aracın dengede kalmasına yardımcı olur. Hareket kabiliyetini korumak için büyük öneme sahip olan amortisörün arızalanması durumunda lastiklerin yolla teması kesilir, aracın durma mesafesi uzar ve lastikler hızlıca eskir.
4. Debriyaj
Aracın kalkmasına ve durmasına yardımcı olan debriyaj, motor ve şanzıman arasında bulunur ve vites sisteminin çalıştırılmasını sağlar. Aracın yüksek ve düşük hızlar arasında savrulmaksızın geçiş yapabilmesi sağlayan debriyaj, farklı araç tipleri ve kullanım gereksinimlerine bağlı olarak farklı malzemelerle üretilebilir. Örneğin yük kamyonlarında seramik tercih edilirken daha hafif araçlarda bakır debriyaj diskleri kullanılabilir.
5. Polen Filtresi
Klima ya da kabin filtresi de denilen polen filtreleri havayı süzerek toz gibi unsurların aracın içine girmesini önler. Karbonlu ve karbonsuz olmak üzere ikiye ayrılan filtrelerin temizlik ve bakımı, hem sürücü hem de yolcuların sağlığı açısından oldukça önemlidir. Karbonsuz filtreler yalnızca katı partikülleri, karbonlu filtreler sıvı ve gaz partikülleri süzebilir. Torpido bölümünün arka kısmında bulunan polen filtresinin her yıl iki kez değiştirilmesi önerilir. Çoğunlukla tozun yoğun olduğu yollarda yolculuk eden sürücülerin ise polen filtrelerini daha sık kontrol etmeleri gerekir.
6. Marş Motoru
Marş motoru, sürücünün kontağı çevirmesiyle birlikte devreye girer. Pistonların aktif hale gelmesini sağlayan marş motoru akü aracılığıyla çalışır. Bu iki kısım arasındaki ilişki marş rölesiyle kurulur. Araçta ilk hareketi başlattığı için marş motorunun hasarlı ya da bozuk olması durumunda araç çalıştırılamaz.
7. Kampana Fren Balatası
Balatalar hareket halindeki araçların fren yapabilmelerini sağlayan parçaların genel adıdır. Ticari araçlarda ön ve arka dingil üzerinde bulunan kampana fren balataları, tekerlek hızını düşürerek aracın durabilmesine imkan verir.
8. Stabilizör Rotkolu
Salıncak kolu ile denge çubuğu arasında bulunan stabilizör rotkolu, direksiyon ile ön tekerlekler arasında ilişki kurarak aracın gövdesinin dengede kalabilmesine ve sarsılmamasına yardımcı olur.
9. Direksiyon Kutusu
Direksiyon sisteminin ana parçalarından birini oluşturan direksiyon kutusu, aracınıza yön vermenizi ve aracınızı kontrol edebilmenizi sağlar. Direksiyon simidi ile tekerlekler arasında ilgili komutun aktarılabilmesini sağlayan direksiyon kutusunun bozulması durumunda sürücüler önemli arızalarla karşılaşır. Direksiyonunuzu çevirirken normalde karşılaşmadığınız sesler duyuyor ya da çevirmekte zorlanıyorsanız aracınızın direksiyon kutusunu kontrol etmeyi ihmal etmeyin.
10. Salıncak Kolu
Salıncak kolu, şasi ile süspansiyonu birbirine bağlayarak araçların eğim ya da yükseltiyle karşılaşmaları durumunda oluşabilecek darbenin şiddetini dengelemeyi sağlar. Ön tekerlek kısmında yer alan salıncak kolu, sağ ve sol tekerlekte olmak üzere iki tanedir. Yıpranan ya da hasar gören salıncak kolları, sürüşün güçleşmesine ve direksiyon kontrolünde güçlük yaşanmasına neden olur.
1. Diferansiyel
Diferansiyel, aracın hareketinin çizgisel olmadığı durumlarda iç ve dış tekerleklerin farklı hızlarla dönmelerini sağlayarak aracın dönüş yaparken de dengede kalmasını sağlar. Dört çeker araçlarda dinamik tork kontrollü diferansiyel tercih edilirken farklı çekiş sistemlerine sahip araçlarda kilitli diferansiyel, elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyel ve sınırlı kaymalı diferansiyel gibi farklı diferansiyeller kullanılabilir. Diferansiyelin uygun şekilde çalışmadığı durumlarda aracın devrilmesi riski söz konusu olduğu için diferansiyel bakımının düzenli aralıklarla yapılması oldukça önemlidir.
2. Gaz Pedalı
Fren pedalı ve debriyaj pedalıyla birlikte araçlardaki pedal sistemini meydana getiren gaz pedalı, aracın ilk hareketinin gerçekleşmesini sağlayan komutu motora iletmekle görevlidir. Buna ilaveten, gaz pedalı aracın hızlanmasını da sağlar.
3. Amortisör
Sürüş kalitesini önemli ölçüde belirleyen süspansiyon sistemlerini oluşturan parçalardan biri olan amortisör, aracın yol yüzeyinden alçakta ya da yüksekte bulunan zeminlerden geçerken yaylanmasını sağlayarak yalpalama ve sarsılmaları önler ve aracın dengede kalmasına yardımcı olur. Hareket kabiliyetini korumak için büyük öneme sahip olan amortisörün arızalanması durumunda lastiklerin yolla teması kesilir, aracın durma mesafesi uzar ve lastikler hızlıca eskir.
4. Debriyaj
Aracın kalkmasına ve durmasına yardımcı olan debriyaj, motor ve şanzıman arasında bulunur ve vites sisteminin çalıştırılmasını sağlar. Aracın yüksek ve düşük hızlar arasında savrulmaksızın geçiş yapabilmesi sağlayan debriyaj, farklı araç tipleri ve kullanım gereksinimlerine bağlı olarak farklı malzemelerle üretilebilir. Örneğin yük kamyonlarında seramik tercih edilirken daha hafif araçlarda bakır debriyaj diskleri kullanılabilir.
5. Polen Filtresi
Klima ya da kabin filtresi de denilen polen filtreleri havayı süzerek toz gibi unsurların aracın içine girmesini önler. Karbonlu ve karbonsuz olmak üzere ikiye ayrılan filtrelerin temizlik ve bakımı, hem sürücü hem de yolcuların sağlığı açısından oldukça önemlidir. Karbonsuz filtreler yalnızca katı partikülleri, karbonlu filtreler sıvı ve gaz partikülleri süzebilir. Torpido bölümünün arka kısmında bulunan polen filtresinin her yıl iki kez değiştirilmesi önerilir. Çoğunlukla tozun yoğun olduğu yollarda yolculuk eden sürücülerin ise polen filtrelerini daha sık kontrol etmeleri gerekir.
6. Marş Motoru
Marş motoru, sürücünün kontağı çevirmesiyle birlikte devreye girer. Pistonların aktif hale gelmesini sağlayan marş motoru akü aracılığıyla çalışır. Bu iki kısım arasındaki ilişki marş rölesiyle kurulur. Araçta ilk hareketi başlattığı için marş motorunun hasarlı ya da bozuk olması durumunda araç çalıştırılamaz.
7. Kampana Fren Balatası
Balatalar hareket halindeki araçların fren yapabilmelerini sağlayan parçaların genel adıdır. Ticari araçlarda ön ve arka dingil üzerinde bulunan kampana fren balataları, tekerlek hızını düşürerek aracın durabilmesine imkan verir.
8. Stabilizör Rotkolu
Salıncak kolu ile denge çubuğu arasında bulunan stabilizör rotkolu, direksiyon ile ön tekerlekler arasında ilişki kurarak aracın gövdesinin dengede kalabilmesine ve sarsılmamasına yardımcı olur.
9. Direksiyon Kutusu
Direksiyon sisteminin ana parçalarından birini oluşturan direksiyon kutusu, aracınıza yön vermenizi ve aracınızı kontrol edebilmenizi sağlar. Direksiyon simidi ile tekerlekler arasında ilgili komutun aktarılabilmesini sağlayan direksiyon kutusunun bozulması durumunda sürücüler önemli arızalarla karşılaşır. Direksiyonunuzu çevirirken normalde karşılaşmadığınız sesler duyuyor ya da çevirmekte zorlanıyorsanız aracınızın direksiyon kutusunu kontrol etmeyi ihmal etmeyin.
10. Salıncak Kolu
Salıncak kolu, şasi ile süspansiyonu birbirine bağlayarak araçların eğim ya da yükseltiyle karşılaşmaları durumunda oluşabilecek darbenin şiddetini dengelemeyi sağlar. Ön tekerlek kısmında yer alan salıncak kolu, sağ ve sol tekerlekte olmak üzere iki tanedir. Yıpranan ya da hasar gören salıncak kolları, sürüşün güçleşmesine ve direksiyon kontrolünde güçlük yaşanmasına neden olur.
